Parch jabłoni – choroba grzybowa większości gatunków drzew z rodzaju jabłoń (Malus Mill.) powodowana przez grzyb Venturia inaequalis (Cooke) Aderh., należący do typu workowców i rodziny Venturiaceae. Parch jest najpospolitszą i najgroźniejszą chorobą jabłoni. Powoduje znaczne obniżenie plonowania i zmniejszanie jego wartości oraz znaczne osłabienie drzew. Porażone owoce odmian zimowych jabłoni gorzej się przechowują lub też nie nadają się do przechowywania. Metabolity grzyba pozostałe w tkankach owoców mogą mieć dla człowieka właściwości kancerogenne.
Objawy
Grzyb może porażać liście i owoce oraz – rzadziej – młode, niezdrewniałe pędy. Pierwsze objawy w postaci małych, brunatnooliwkowych plam pojawiają się na górnej stronie młodych liści krótko po rozwinięciu się pąków. W miarę rozwoju liści wielkość i liczba plam zwiększa się, tak że w końcowej fazie porażenia, zwłaszcza w warunkach sprzyjającej wilgotności, plamy mogą obejmować większość powierzchni blaszki liściowej. W końcowym okresie rozwoju chorobowego plamy stają się brunatne, ponieważ porażone części ulegają wyschnięciu i częściowej nekrozie.
Objawy na owocach są jeszcze bardziej widoczne niż na liściach. Plamy na zawiązkach owoców są zwykle duże, zlewające się i ciemne. Rosnący owoc zniekształca się i może pękać. Porażone owoce bronią się, wytwarzając w miejscu porażenia warstwę korkową. Duże straty powoduje także parch późny (przechowalniczy), które następuje tuż przed zbiorem, a choroba rozwija się w chłodni owoców. Plamy na owocach są zwykle mniejsze, czarne (nie brunatne) i lekko błyszczące.
Etiologia i rozwój choroby
Grzyb wytwarza stadium konidialne bytujące pasożytniczo i stadium workowe – saprofityczne. Zarodniki workowe powstają wiosną w otoczniach na liściach z poprzedniego roku i są źródłem infekcji pierwotnych. Otocznie tworzą się na tej części opadłych liści, która jest zwrócona do góry. Dostawszy się na zwilżony liść, zarodnik workowy kiełkuje w strzępkę i dość mocno przykleja się do powierzchni liścia. Od strzępki odgałęzia się strzępka infekcyjna, która przenika przez kutikulę i pod nią na ścianie komórkowej skórki rozwijają się obficie rozgałęziona strzępnia grzybni. Grzybnia wytwarza mniej lub bardziej zwartą warstwę trzonków konidialnych, które po przebiciu kutikuli widoczne są w postaci oliwkowobrunatnego nalotu. Zarodniki konidialne są długoelipsoidalne i powstają na wszystkich porażonych częściach roślin po kilka na jednym wyrastającym z grzybni trzonku. Są źródłem infekcji wtórnej latem i jesienią, choć stwierdzono, że zimujący na pędach tzw. parch powierzchniowy tworząc konidia wiosną także może być źródłem infekcji
Największy rozwój grzyba przypada na okres wiosenny, gdy na drzewie powstaje dużo młodych, a tym samym wrażliwych liści. Stare liście są prawie całkowicie odporne na działanie grzyba. Wiosną wysiew zarodników workowych uzależniony jest od temperatury powietrza i wilgotności. Najbardziej sprzyjająca temperatura zawiera się w granicach 16–24 °C, temperatura poniżej 4 °C znacznie hamuje wysiew, a poniżej 2 °C zatrzymuje go zupełnie. Wysiew, a właściwie czynne wyrzucanie zarodników odbywa się aktywnie pod wpływem wzrostu ciśnienia osmotycznego spowodowanego deszczem lub rosą. Wysiew zarodników workowych może trwać do 10 tygodni.
za Wikipedia